• صفحه اصـــلی
• مرکز دانش
• کتاب
• کتاب استخر های خانگی به زبان ساده
• بخش 8: ضدعفونی استخر

فهرست مطالب فصل 3:

3-8: ضدعفونی آب استخر

3-8-1: کلر

3-8-2: بروم

3-8-3: ازن

3-8-4- اکسیژن فعال= پراکسید، پرسولفات

3-8-5: بیگوآنید

3-8-6- مس/نقره

3-8-7-اشعه فرابنفش

3-8- ضدعفونی آب استخر (Disinfection)

ضروری است برای جلوگیری از آلودگی های فردی شناگران مقداری از ماده ی ضدعفونی کننده در داخل استخر معلق باشد؛ پس آب استخر باید همچون آب آشامیدنی تصفیه شود.

روش های مختلف ضدعفونی آب استخر:
3-8-1- کلر
3-8-2- برم
3-8-3- ازن
3-8-4- اکسیژن فعال
3-8-5- بیگوآنید
3-8-6- مس/نقره (یونیزاسیون)
3-8-7- اشعه فرا بنفش

بازگشت به فهرست

3-8-1- کلر

کلرزن گازی:

در میان انواع کلرهای مورد استفاده در استخرها، گاز کلر مؤثرترین نوع آن است؛ زیرا صد درصد مواد شیمیایی آن در دسترس است. گاز کلر، ارزان ترین، قوی ترین و خطرناک ترین است و کسانی که از گاز کلر استفاده کننده به ندرت از مواد دیگر استفاده خواهند کرد. گاز کلر، زرد مایل به سبز است که 5/ 2 بار از هوا سنگین تر است. این گاز به صورت فشرده در سیلندرهای فلزی بزرگ نگهداری و با فشار تبدیل به مایع می شود. در حالت مایع، به رنگ کهربا است و 1/5 بار از آب سنگین تر است. همچنین وقتی از تانک خارج می شود دوباره به صورت گاز درمی آید.
نکته: گاز کلر هرگز نباید در استخرهای مسکونی استفاده شود.

 روش کلرزنی برای ضدعفونی کردن آب استخر

کلرزن مایع:

نام شیمیایی این ماده ضدعفونی کننده هیپوکلریت سدیم و نام تجاری آن آب ژاول می باشد. این ماده را به نام های دیگری اعم از وایتکس، سفید کننده، هیپوکلریت سدیم و… نیز می شناسند.
هیپوکلریت سدیم پرطرفدار ترین شکل مایع کلر است و شاید بخاطر بی خطر بودن آن است. هیپوکلریت سدیم (12 تا 15 درصد کلر فعال) کمی قوی تر از مایع سفید کننده معمولی (5تا 6 درصد) است. هیپوکلریت سدیم، مایعی ست شفاف و زرد رنگ که در بشکه های پلاستیکی بزرگ نگهداری می شود. این مایع از طریق فیدرهای شیمیایی موجود در اتاق فیلترها به آب استخر وارد می شود. هیپوکلریت سدیم، گران تر از گاز کلر است اما بیشتر از سایر کلرین ها استفاده می شود. بزرگترین ایراد آن فساد پذیری سریع آن است. با بالا رفتن دمای نگهداری، درصد کلر آن کاهش می یابد. با توجه به محیطی که در آن نگهداری می شود معمولاً بیش از 30 روز نمی توان آن را نگهداری کرد.

واکنش شیمیایی هیپوکلریت سدیم  با آب، مشابه گاز کلر است:
NaOCI+H2O=HOCI+ NaOH

کلسیم هیپوکلریت (پرکلرین):

کلسیم هیپوکلریت (Cal hypo) یک جایگزین پایدار برای هیپوکلریت سدیم است. نمونه تجاری در دسترس این ماده به صورت دانه ای پودری شکل ( یا به شکل قرص) است که معمولاً شامل 65% از کلر موجود است که خیلی بیشتر از هیپوکلریت سدیم می باشد.
کلسیم هیپوکلریت معمولاً با دست اندازه گیری نمی شود بلکه در آب، حل شده و خودکار به سیستم گردش آب پمپاژ می شود. این قرص ها در یک سیستم تغذیه کننده قرار می گیرند که از داخل آن آب استخر جریان پیدا می کند. مثل استخرهای خانگی، این قرص ها به طور متناوب در سبدهای اسکیمر قرار می گیرند. استفاده منظم از کلسیم هیپوکلریت میزان کلسیم در آب را افزایش خواهد داد که در مناطق آب گرم مفید است. استخرهای بتنی در این مناطق بیشتر متحمل از بین رفتن دوغاب سیمان بین کاشی ها و گاهی اوقات از دست رفتن نوار پشت کاشی ها هستند؛ چرا که آب این استخرها به کلسیم نیاز دارد و درصدد یافتن منابع کلسیم برای رفع این نیاز است.
کلسیم هیپوکلریت در این موارد دو برابر سودمند است؛ زیرا هم ضدعفونی کننده است و هم به تامین نیاز کلسیم در آب کمک می کند.در یک منطقه آب سخت با استفاده مداوم از کلسیم هیپوکلریت، نفوذ به دوغاب ممکن نیست اما احتمال رسوب گرفتن کناره های استخر و آهکی شدن فیلترها امکان پذیر است. در اینجا آب متعادل (بالانس شده) بسیار مهم است.
کلسیم هیپوکلریت با PH بین 11 تا 12 قلیایی است؛ بنابراین اسید برای اصلاح PH در استخر نیاز است. میزان مواد جامد موجود در آب نیز افزایش خواهد یافت اما نه به اندازه زمانی که از سدیم هیپوکلریت استفاده می شود.

واکنش شیمیایی استفاده از هیپوکلریت کلسیم به صورت زیر اتفاق می افتد:
Ca(OCI)2 + H2O = 2HOCI + Ca(OH)2

کلر تثبیت شده:

این ها ترکیباتی از کلر و اسید سیانوریک هستند که در سراسر جهان استفاده می شود؛ زیرا اسید سیانوریک به عنوان یک تثبیت کننده در استخرهای روباز عمل می کند و باعث کاهش تخریب کلر به خاطر اثر اشعه ماوراء بنفش از خورشید می شود.

دو ترکیب وجود دارد: سدیم دی کرولیوزوسیانورانت و تری کلرو ایزوسیانوریک

دی کرولیوزوسیانورانت ( انحلال سریع):

این ماده دانه ای حدود 60% کلر است. این ترکیب به شدت انحلال پذیر است و از آن در استخرهای ایده آل استفاده می کنند؛ علاوه بر این، PH آن تقریباً خنثی  است؛ به این معنی که بر PH آب استخر تأثیر نخواهد داشت. در مواقعی انحلال در آب، دی کلر، اسید هیپوکلریک و اسید سیانوریک تولید می کند و این مسئله ی مهمی است که بر مورد دوم هم به اندازه کلر آزاد نظارت شود؛ چرا که غلظت آن موجب تجمع این ماده در آب استخر شده، نتیجه ی کلر را بی مصرف می کند.

تری کلرو ایزوسیانوریک (انحلال کند) Tri-Chloroisocyanuric acid :

این مقدار حدود ۹۰ ٪ از کلر موجود است و معمولاً به شکل قرص‌های بزرگ عرضه می‌شود. این ماده حل شدنی نیست و آن را برای کاربرد جریان عبوری از طریق فیدرهای فرسایش، شناور یا در سبدهای اسکیمر ایده‌آل قرار می دهند.
این ماده pH کمی -حدود ۳- دارد که ممکن است نیاز به تنظیم pH با استفاده از افزاینده‌های شیمیاییpH مثل سدیم کربنات (خاکستر سودا) داشته باشد.این ماده هیپوکلرید اسید و اسید سیانوریک را در محلولی به شیوه‌ای مشابه با دی کلر تولید می‌کنند و همان مشکل مشابه بر اسید سیانوریک جمع شده اعمال می‌شود.
باقی مانده‌های کلر آزاد باید بالاتر از هیپوکلریت‌های معمولی نگه داشته شوند؛ چراکه با وجود دی کلر و تری کلر در میزان کشتن باکتری‌ها با افزایش غلظت اسید سیانوریک کاهش رخ می‌دهد. میزان توصیه شده به محتوای اسید سیانوریک بستگی دارد که در جدول نشان داده شده است:

کلر زن با پودر کلر هیپوکلریت لیتیوم:

هیپوکلریت لیتیوم، یک کلر پودری شکل است و در آب حل می‌شود. قدرت تأثیر آن 35 درصد است و به‌سرعت حل می‌شود؛ به همین دلیل برای اَبَر کلرزنی(Super Chlorination) در استخرهای با پوشش وینیل و یا رنگ شده بسیار مناسب است.

هیپوکلریت لیتیوم به‌خوبی نگهداری و ذخیره می شود؛ زیرا قابل اشتعال نیست. بعضی از کارشناسان لیتیوم را ترجیح می‌دهند؛ چراکه فاقد کلسیم است. هیپوکلریت لیتیوم ابتدا در آب حل شده و سپس به سیستم سیرکولاسیون فرستاده می‌شود. این ماده pH آب را کمی بالا می‌برد. یک کلر ناپایدار است و در نور خورشید، به‌تدریج از بین می‌رود.

3-8-2- بروم:

 بروم همیشه به عنوان یک ضد عفونی کننده با خواص مشابه کلر به‌نظر می‌رسد اما در زمینه تصفیه آب استخر کارایی بالاتری دارد. در تصفیه آب با کلر، محصولات جانبی نیز تولید می شود که باعث سوزش چشم و ایجاد بوی نامطبوع است. این محصولات مشتقاتی از کلر، به اسم کلرآمین هستند.
در تصفیه آب استخر با بروم، اگر چه از ترکیبات برومین نیز استفاده شده (برومامین‌ها)، اما هیچ سوزش چشمی ایجاد نمی‌شود؛ چرا که این ترکیبات برخلاف کلرامین‌ها، ضدعفونی‌کننده‌های خوبی هستند که فعالیتشان تقریباً برابر با کلر آزاد یا بروم آزاد است.
بروم شکل یک مایع قرمز است که بسیار خورنده بوده و گاز های شدیدی آزاد می کند. به همین دلیل استفاده از این عنصر نامتداول است و کنترل این امر مستلزم اقدامات احتیاطی بسیار ویژه ای است که در نتیجه مناسب تصفیه آب استخر نیست.
یک جایگزین امن که در سراسر جهان بسیار محبوب است، یک ترکیب ارگانیک که حاوی هر دو مولکول‌های کلر و بروم است. این ترکیب «برومو کلرو دی متیل هیدانوتیین» است (BCDMH) که معمولاً به‌شکل قرص عرضه می‌شود و شامل 61% بروم و 27% کلر موجود است.

BCDMH در آب حل می‌شود تا بروم آزاد (هیپوبروم اسید) و کلر آزاد (هیپوکلریک اسید) پخش شود. با وجود اینکه هیپوکلریک اسید نیز ضدعفونی کننده است اما در ترکیب BCDMH ضد عفونی با هیپوبروم اسید صورت می‌گیرد. باکتری‌ها را می کشد و مواد ارگانیک را اکسید می‌کند. در انجام این کار، «بروم مصرف شده» به شکل یون برومید در آب باقی می ماند.
حضور هیپوکلریک اسید باعث تبدیل این «بروم مصرف شده» به هیپوبروم اسید می‌شود و این چرخه ادامه‌دار است؛ در نتیجه این عمل، عامل فعال ضدعفونی کننده در BCDMH آب استخر،همیشه هیپوبرم اسید است.
BCDMH هیچ شرایط ذخیره‌سازی ویژه‌ای به‌جز ذخیره در جای خنک و خشک ندارد و اگر این توصیه دنبال شود، یک ترکیب بسیار پایدار خواهد بود.
جنبه منفی بالقوه در استفاده از BCDMH این است که در گروه کمی از کاربران، باعث ایجاد خارش همراه با جوش در طی 12 ساعت می‌شود. این مشکل در بین کودکان نامعمول است و بیشتر در کاربران 50 سال به بالا مشاهده می‌شود.

3-8-3- ازن:

 اُزن یکی از ضدعفونی‌کننده‌های پرطرفدار در اروپا از دهه 1900 است. امروزه بسیاری از استخرها و جکوزی‌ها در اروپا به این شیوه ضدعفونی می‌شوند. اگرچه در آمریکا خیلی استفاده نمی شود ولی به سرعت ویژگی‌های خود را به‌عنوان یک ضدعفونی‌کننده‌ی مناسب، نسبت به کلر و بروم نشان داده است. به دلیل آگاهی مشتریان در مورد خطرات موجود در استفاده از مواد شیمیایی، بخصوص کلر در آب استخر، استفاده از این ماده در آمریکا رواج یافت.

اُزن تمام باکتری‌های جلبکی و ویروس‌ها را از بین می‌برد؛ همچنین به دلیل بی‌بو و بی‌مزه بودن نسبت به کلر برتری دارد. اُزن قابلیت منحصر به فردی در از بین بردن کامل اوره دارد؛ بنابراین از شکل‌گیری کلرامین‌های مضر جلوگیری می‌کند. استفاده از اُزن، نیاز به اضافه کردن مواد شیمیایی را 50 تا 90 درصد کاهش می‌دهد. طرفداران اُزن ادعا می‌کنند که استفاده از آن برای ضدعفونی، باعث بی‌رنگ شدن مو و لباس‌ها نمی‌شود، هیچ بویی ندارد؛ چشم را نمی‌سوزاند و باعث ایجاد TDS یا مواد جامد محلول نمی‌گردد.
اُزن شکلی از اکسیژن است که وقتی اشعه ماوراء بنفش (UV) در اتمسفر زمین با اکسیژن واکنش می‌دهد؛ تولید می‌شود. در زمان طوفان‌های الکتریکی، اُزن در زمان حرکت برق از میان مولکول‌های اکسیژن به وجود می‌آید. بعضی‌ها به اُزن «اکسیژن پر انرژی» می‌گویند. اُزن در از بین بردن انواع باکتری‌ها و ویروس‌ها بسیار مؤثر بوده و در برخی موارد از کلر نیز قوی‌تر است. مثلاٌ اُزن باکتری‌هایE.coli را 25 بار سریع‌تر از اسید هیپوکلریت که از کلر به‌دست می‌آید، از بین می‌برد. اُزن بسیار ناپایدار است و در نتیجه مدت طولانی در آب استخر باقی نمی‌ماند. بنابراین اُزن باید در محیط تولید و سپس به سیستم سیرکولاسیون استخر اضافه شود. نیمه عمر اُزن 22 دقیقه است. به این معنی که نیمی از اُزن تولید شده، بعد از 22 دقیقه از بین می‌رود. در نتیجه، اُزن باید دائماً تولید و به آب اضافه شود.

دو شیوه‌ی کاملاً مجزا در تولید اُزن برای استفاده در استخرها و جکوزی‌ها وجود دارد:
یکی استفاده از تخلیه الکتریکی و دیگری اشعه‌ی ماوراء بنفش است. بر اساس گفته ی کارشناسان اُزن، تفاوت‌های بین این دو شیوه کاملاً چشمگیر است.

تخلیه الکتریکی، روشی است که در کاربردهای متفاوت از تصفیه‌ی آب شهری گرفته تا استخرهای شنای بزرگ، استفاده می‌شود. گاز اکسیژن از میان یک محفظه‌ی شارژ الکتریکی عبور داده می‌شود. در داخل این محفظه یک طوفان نوری کوچک رخ می‌دهد که به‌صورت الکتریکی یک بخش از اکسیژن را به اُزن تبدیل می‌کند. برای تولید اُزن به این روش، از هوای خشک به‌عنوان منبع اکسیژن استفاده می‌شود.

وقتی در هوا بخار آب وجود داشته باشد، دو مشکل به وجود می‌آید:
اول این‌که میزان اُزن تولید شده بسیار کاهش می‌یابد و دوم این‌که مقدار کمی اکسیدهای نیتروژن تولید می‌شود. این مقدار کافی است تا اسید نیتریک که یک اسید خورنده است؛ تولید شود. برای دوری از این مشکلات، تولید کنندگان اُزن، از وارد کردن هوای خشک یا اکسیژن خالص به محفظه پرتو استفاده می‌کنند.
از نظر کاربرد، سیستم تخلیه بار الکتریکی بیش از سیستم پرتو افکنی نور ماوراء بنفش استفاده می‌شود. از طرفی این روش به‌طور چشمگیری، گران‌تر از سیستمUV است و مطمئناً برای جکوزی‌ها استفاده نمی‌شود؛ مگر اینکه جکوزی در کنار استخری باشد که از اُزن برای ضدعفونی کردن آن استفاده شود.
تولید اُزن با استفاده ازUV با حرکت دادن هوا از میان یک منبع اشعه UV صورت می‌گیرد. مثلاً لامپ‌های UV و سپس گاز اُزن را با آب مخلوط می‌کنند. اُزنی که به این شیوه تهیه می شود؛ غلظت خیلی کمی دارد. (10 تا 1000 بار کمتر از اُزنی است که با سیستم تخلیه‌ی الکتریکی تولید شود.) سیستم‌های اُزن UV تنها برای جکوزی‌های خانگی توصیه می‌شوند. در این سیستم‌ها، کارشناسان توصیه می‌کنند که احتیاط شود تا تعداد شناگران منطقی باشد و سیستم سیرکولاسیون همیشه در هنگام عدم استفاده از جکوزی، روشن باشد. کارشناسان اضافه می‌کنند که سیستم باید همیشه در زمان استفاده از استخر خاموش باشد تا شناگران با گاز اُزن غیرمحلول، در تماس نباشند.

بازگشت به فهرست

3-8-4- اکسیژن فعال = پراکسید، پرسولفات

این نام عامه، یک روش جایگزین برای تصفیه آب استخر به‌جای ترکیبات شناخته شده است که بر پایه ی کلر یا بروم است. گرچه اکسیژن فعال با هریک از اینها سازگار است و حتی در ترکیب با آنها استفاده می‌شود اما اکسیژن فعال بر اساس اکسید کننده قوی که پتاسیم منوپرسولفات است، می‌باشد. همچنین به عنوان پتاسیم پروکسی منوسولفات، یا به عبارت ساده ترکیب مونوپرسولفات شناخته می‌شود.
پتاسیم مونوپرسولفات، یک ماده شیمیایی است که آلاینده‌های آلی را بدون تولید هیچکدام از محصولات آزاردهنده ترکیب شده با کلر، اکسید می‌کند. این یک پودر سفید و دارای دانه‌های ریز است که در آب بسیار حلال اما اسیدی است؛ بنابراین اصلاح pH آب استخر ضروری است.
گاهی اوقات به تنهایی به‌عنوان اکسیدکننده در استخرهای خصوصی استفاده می‌شود اما در اینجا همراه با یک ضد جلبک مخصوص است که به روند ضدغفونی کردن کمک می‌کند.
در استخرهای عمومی، زمانی که دوز شوک مورد نیاز است به‌عنوان یک جایگزین برای کلر استفاده می شود. استفاده از کلر برای این امر بیشتر باعث مشکلات ناشی از افزایش سطح ترکیبات کلر به‌جای کاهش آن می‌شود که به ‌خاطر برخی ترکیبات کلرآمین آلی است که با کلر از بین نرفته است، درحالی که استفاده از پتاسیم مونوپرسولفات آن‌ها را به وسیله ی اکسیداسیون تجزیه خواهد کرد؛ علاوه بر استفاده از آن به‌عنوان یک شوک غیرکلری، زمانی که در استخر بروم به عنوان ضدعفونی کننده اصلی اجرا می‌شود از آن به عنوان یک اکسید کننده نیز استفاده می‌شود. در اینجا می‌توان از آن همراه با (BCDMH) برای کمک به بازسازی از بروم مصرف شده، به اسید هیپوبروموس استفاده کرد.

به همین ترتیب به عنوان بخشی از سیستم ضدعفونی کننده دومحصولی، به‌طور گسترده‌ای با سدیم برمید به عنوان اهداکننده (دهنده) بروم استفاده می شود. پتاسیم منوپرسولفات، یون بروم را به بروم اکسید یا به عبارتی فعال شده می‌کند که به سرعت ضدعفونی کننده قدرتمند اسید هیپوبروموس را تولید می کند. این امر در واکنش با آلودگی آب استخر به بروم مصرف شده کاهش می‌یابد یعنی زمانی که فعالیت مونوپرسولفات آن را به بروم، اکسید می‌کند. این فرآیند می‌تواند تا زمانی که اکسیدکننده کافی وجود داشته باشد، به‌طور مداوم تکرار ‌شود.
تصفیه مناسب و کارآمد درهنگام استفاده از پتاسیم مونوسولفات ضروری است؛ چرا که آلاینده‌ها و مواد اکسید شده باید در اسرع وقت از آب خارج شوند. پس شویه‌های منظم برای جلوگیری از ایجاد آلاینده‌های آلی درون بستر فیلتر ضروری است. استفاده از یک فلوکولانت مناسب نیز می‌تواند مفید باشد.
هیدروژن پراکسید مایع، یک جایگزین اکسید کننده برای پتاسیم مونوپرسولفات است. این عمل به شیوه مشابهی انجام می‌شود اما مایع بودن، کنترل آن را سخت‌تر می‌کند و ثبات کمتری دارد.
به‌طور معمول از این فقط در استخرهای خصوصی استفاده می‌شود و به یک دستگاه دوز اتوماتیک و سیستم کنترل متصل شده است که تزریق مقدار درست مواد شیمیایی را تضمین می‌کند. مزیت هیدروژن پراکسید این است که محصولات تجزیه آن، اکسیژن و آب است؛ بنابراین به میزان مواد جامد محلول (TDS) در استخر اضافه نمی‌شود.

بازگشت به فهرست

3-8-5- بیگوآنید

پلی هگزا متلین بیگوآنید، یک ضدباکتری غیر کلری است که برای استفاده در استخر های خصوصی طراحی شده است. همچنین برای استفاده در اسپا (جکوزی) نسخه های ویژه ای از این ترکیب وجود دارد اما برای استفاده در استخرهای مجهز به دستگاه ازن توصیه نمی شود.

برخی از این مواد ویژگی های جلبکی دارند که برای کاهش خطر رشد گونه های تقویت شده ی جلبک، همراه با یک ضد جلبک خاص به کار می رود. همچنین اکسیداسیون ماهانه با هیدروژن پراکسید ضروری است. بسیاری از صاحبان استخر از یک روش تصفیه به جای تصفیه ی هالوژن پایدار استقبال می کنند؛ با این حال باید تاکید کرد که بیگوآنید و کلر با هم سازگار نیستند و نباید در آب استخرمخلوط شوند.
در حقیقت، بسیار مهم است که تمامی آثار کلر را از یک استخر که قبلا با استفاده از کلر تصفیه شده است - قبل از اضافه کردن بیگوآنید- حذف کرد. این کار با استفاده از سدیم تیوسولفات انجام می شود. بیگوآنید، یک کاتیون است و به عنوان یک لخته ساز (فلوکولانت) در استخر استفاده می شود؛ بنابراین پس شویه فیلتر به دفعات بیشتر، توصیه می شود.

بازگشت به فهرست

3-8-6- مس/نقره (یونیزاسیون)

این کار (یونیزاسیون) به وسایل برقی مرتبط است که یون های مس و نقره تولید می کند و برای ضدعفونی کردن در استخرهای خصوصی با تعداد کاربر کم، استفاده می شود. نقره، ضد باکتری و مس ضد جلبک است که استفاده از آن ها در آب استخر بر اساس توانایی کنترل یون های موجود در محلول است.
یونیزور به طور الکتروشیمیایی، یون نقره و مس را از یک الکترود جامد که متشکل از دوعنصر فلزی است؛ تولید می کند که در محفظه ای سیال قرار دارد و از طریق آن آب استخر عبور می کند.
در نتیجه، یون های نقره و مس به استخر وارد می شوند و ظرفیت سیستم بر اساس سطح مورد نظر از دو یون فلزی که در عرض چند روز در آب انباشته شده اند، انتخاب می شود.

یون های باردار نقره و مس به طور بالقوه، در برابر باکتری ها و جلبک ها و با هم در برابر طیف وسیعی از ارگانیسم ها مؤثر هستند. یون های باردار نیز اثر لخته سازی دارند، میکروارگانیسم های مرده و باکتری را جمع می کنند و بعد با تصفیه حذف می شوند. این فرآیند هیچ مکانیزم اکسیداسیون کننده ای را در آب فراهم نمی کند. بنابراین توصیه می شود که سطح پایینی از ضدعفونی کننده ی اولیه حفظ شود.
اخیراً، یونیزرها بر پایه ی مواد معدنی دیگرمانند روی ساخته می شوند که عملکرد آن ها تنها با استفاده از فرسایش است تا اقدام الکتریکی.

بازگشت به فهرست

3-8-7- اشعه فرابنفش UV

تا همین اواخر تصفیه آب با استفاده از اشعه فرابنفش به عنوان یکی از تازه واردان در زمینه ضدعفونی کردن آب در نظر گرفته می شد.

اشعه ی فرابنفش در از بین بردن باکتری ها و دیگر میکروارگانیسم ها در طول تقریباً یک قرن مؤثر شناخته شده است و در نیمی از آن زمان برای تصفیه آب صنعتی و آشامیدنی استفاده شده است.
اشعه فرابنفش، با قوس های الکتریکی و از یک لامپ بخار جیوه ای تولید می شود. این اشعه در قسمتی از طیف رنگ قرار دارد که از کوتاه ترین طول موج قابل مشاهده برای چشم انسان، فراتر است. این اشعه در پهنه ی بین 240 تا 280 نانومتر مؤثر است که اصطلاحاً طول موج ضدباکتری نامیده می شود. طیف اشعه ماوراء بنفش، فرکانسی بالاتر از نور مرئی و پائین تر از اشعه ایکس دارد.

در استخرهای شنا اشعه فرابنفش، کلرآمین و دیگر ترکیبات آلی مثل اوره را با فتو اکسیداسیون، از بین می‌برند. دمای آب این فرآیند را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند و این بدان معناست که گندزدایی و کاهش کلرآمین در استخرهای سر باز بدون گرمایش، نسبت به استخرهای تفریحی و یا استخرهای آب گرم درمانی به یک اندازه مؤثر است.

ضدعفونی با اشعه فرابنفش به وسیله ی فیلترهای استخر، کل جریان آب را تصفیه و دربرابر مشکلات آلودگی سودوموناس (نوعی باکتری) در بستر فیلتر محافظت می کند. غلظت کمی از ماده ضدعفونی کننده اولیه لازم است که به آب اضافه شود تا به‌عنوان یک ضدغفونی کننده باقی مانده، عمل کند. این ماده باقی مانده کلر است و باید در حداقل سطح ممکن استفاده شود، که ممکن است به اندازه حداقل 0.5 میلی گرم بر لیتر کلر آزاد برای یک استخر خصوصی استفاده شود؛ اما به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که از رشد جلبک و چسبیدن آن به سطوح استخر جلوگیری شود. تجهیزات فرابنفش به کنترل جلبک‌های آب کمک می‌کند، اما بعید است که تأثیری بر حال هاگ‌های درحال رشد روی ساختار استخر داشته باشد.
همچنین باید بعد از حوضچه تصفیه اشعه فرابنفش، ضدعفونی کننده اضافه شود تا تأثیر اشعه فرابنفش بر مواد شیمیایی کاهش یابد. نور اشعه ماوراء بنفش، روی DNA سلول‌های میکروارگانیسم‌ها اثر می گذارد و باعث غیرفعال‌سازی و عدم تکثیر آنها می‌شود؛ بنابراین باید توجه داشت که اشعه ماوراء بنفش میکروب‌ها را از آب حذف نمی‌کند بلکه آنها را غیرفعال می کند.

بازگشت به فهرست

یادداشت مهم:

هرگز اسید را به‌طور مستقیم به محلول سدیم هیپوکلریت اضافه نکنید؛ چراکه باعث تولید گاز کلر می‌شود.
هرگز آب را به یک ماده شیمیایی اضافه نکنید؛ زیرا ممکن است یک حادثه ی شدید رخ دهد همیشه مواد شیمیایی را به آب اضافه کنید.
اگرچه اسید برای اصلاح میزان pH آب ضروری است اما باید به تدریج به استخر اضافه شود. در مورد هیدروکلریک اسید (اسید شوری) باید ابتدا آن را با اضافه کردن به یک سطل پلاستیکی یا آب‌پاش با آب رقیق کرد و سپس سطح را به وسیله آن پاکسازی کنید.
سولفات سدیم هیدروژن (اسید خشک) باید در یک سطل پلاستیکی یا در یک آب‌پاش که از آب استخر پر شده باشد، حل شود و سپس این محلول در نقاط مختلف استخر ریخته شود.
به همین ترتیب ممکن است سدیم هیپوکلریت درجا با حفظ سطح بالایی از سدیم کلرید (نمک طعام) در آب استخر تولید شود که معمولاً بین 3000 تا 4000 میلی‌گرم بر لیتر و از طریق عبور دادن همه یا قسمتی از آن از یک الکترولیزر ایجاد می‌شود. از آب دریا نیز می‌توان به عنوان جایگزین استفاده کرد.
این سیستم، برای استخرهای بزرگ مناسب نیست ولی برای استخرهای کوچک با تعداد کاربران کم مناسب است و تا زمانی که سیستم تولید الکترولیتی بتواند با نوسانات شرایط مقابله کند و مقدار توصیه شده از کلر آزاد باقی مانده را حفظ کند، می‌تواند رضایت‌بخش باشد.

 آب استخرهای شنا نه تنها دریافت کننده مواد دفعی بدن مانند ترشحات بینـی، بـزاق دهـان، عـرق، مواد مدفوعی، ادرار و پوست مرده بدن می باشد، بلکه گرد و خاک موجود بر روی پوست و انـواع لوسیون ها و کرم های مختلف بدن نیز ممکن است وارد آب شده و بهداشت شناگران را به مخاطره اندازد. در استخرهای شنا علاوه بر احتمال بلع آب آلوده توسط شناگران، چشم، گـوش و مجـاری تنفـسی نیز به طور مستقیم با آب در تماس هستند و در صورت کـافی نبـودن مراحـل تـصفیۀ آب اسـتخر، علاوه بر مسمومیت های گوارشی سبب بیماری های پوستی، عفونت چشم، گوش و دستگاه تـنفس نیز می شود. بنابراین انجام آزمون های میکروبیولوژی آب استخر شنا برای تعیـین کیفیـت بهداشـتی آب ضروری است.

 تصفیۀ آب استخر

تصفیۀ آب استخرهای شنا، شامل گردش مداوم آب –  صاف سازی- گندزدایی- افزودن آب تازه و تنظیم pH می باشد.

گندزدایی آب استخر

کاربرد روش های شیمیایی و فیزیکی مانند کلر زنی، برم زنی، ازن زنی و پرتو فرابنفش بـرای از بین بردن یا غیر فعال کردن میکروارگانیسم های بیماری زا مـی باشـد.

میزان کلر آزاد باقیمانده

عبــارت اســت از میــزان کلــر باقیمانــده پــس از زمــان تمــاس مناســب بــرای از بــین بــردن میکروارگانیسم ها در آب که بر حسب میلیگرم در لیتر گزارش می شود.

کلیفرم

گروهی از باکتری های هوازی و بی هوازی اختیاری، گرم منفی، بدون اسپور (هاگ) و تخمیر کنندۀ لاکتوز هستند. این باکتری ها ساکن رودۀ بزرگ انسان و حیوانات می باشند .

کلیفرم های گرماپای

منظور کلیفرم های تعریف شده در بند بالا است که قادر به تخمیر قند لاکتوز، تولید اسید وگاز در دمای 44 تا 45 درجۀ سلسیوس می باشند. کلیفرم های گرماپای شـامل گونـه هـای اشریـشیاکلی است.

اشریشیاکلی

منظور کلیفرم های گرماپای تعریف شده در بند بالا است که در دمای 44 تا 45 درجـۀ سلـسیوس از تریپتوفان تولید ایندول کـرده و ترکیـب 4 -متیـل امبلـی فریـل D-B گلوکوزیـد (MUG) هیدرولیز می کنند.

محل تزریق کلر:

عمل مخلوط شدن كلر و آب استخر بايد در همان اتاق نگهداري گاز كلر انجام گيـرد، مگـر اينكـه از روش تزريق كلر نوع خلائي استفاده شود.

برگشت جریان:

دستگاه تزريق كلر بايد به روشي طراحي و ساخته شود كه به هيچ وجه امكان بازگشت آب يـا رطوبـت بـه داخل سيلندر گاز كلر وجود نداشته باشد.

شرایط تزریق:

تزريق گاز كلر به هيچ وجه نبايد خارج از عملكرد نرمال دستگاه انجام شود.

دستگاه تنفس:

يك دستگاه تنفس با الزامات و تاييديه هاي ارگان ذيصلاح بايد در محل وجود داشته باشد. دستگاه تنفس بايد در يك كابينت مجزا و خارج از اتاق نگهداري گاز كلر قرار داده شود.

شناسایی نشتی:

يك ظرف آمونياك براي تشخيص نشتي بايد در محل نگهداري گاز كلر وجود داشته باشد.

علایم هشداردهنده:

علايم هشدار دهنده لازم در خصوص نحوه استفاده از تجهيزات و نكـات ايمنـي بايـد در محـل نگـهداري سيلندرهاي گاز كلر نصب گردد.

دستورالعمل ها:

دستورالعمل هاي نحوه استفاده و نيز شيوه عملكرد در صورت بروز حادثه بايد در محل وجود داشته باشد.

بازگشت به فهرست

برو به:

صفحه قبل 

صفحه بعد

فصل بعد

فصل قبل